قلعه «بالاحصار» که در مرکز شهر کابل قرار دارد، چندین قرن مرکز تاخت‌وتاز و حکمرانی شاهان و حاکمان این منطقه بوده است.

تاریخ دقیق ساخت قلعه بالاحصار کابل معلوم نیست، اما اسناد موجود گواهی می‌دهند که حداقل ۲ قرن قبل از میلاد ساخته شده است.

قلعه بالاحصار کابل، یکی از قلعه‌های مستحکمی است که در گذشته عظمت و شکوه آن از مقام و موقعیت کلیدی برخوردار بود و با دیوارهای پر پیچ‌وخم در قلب شهر کابل، پایتخت افغانستان استوار است.

این قلعه در گام نخست مکان دفاعی مطلوبی در زمان جنگ بوده و دیوارهای قلعه «کوه شیردروازه» نمایانگر وجود قلعه نظامی و استحکامات مربوط به آن است.

بر اساس اظهارات تاریخ‌نویسان، تاریخ احداث دیوارهای این قلعه به قرن پنجم میلادی، زمان حکم‌رانی «یفتلی‌ها» می‌رسد.

یفتلی‌ها در نواحی «زابل»، «غزنی» و کابل حکومت می‌کردند و مردمانی جنگ‌جو و سلحشور بودند و به احتمال زیاد موقعیت حساس و کلیدی کابل فکر حفر کوه‌ها را در ذهن شاهان یفتلی القاء کرده تا جلو حملات احتمالی مهاجمان و متجاوزان را بتوانند بگیرند.

بالاحصار با توجه به موقعیت ویژه خود به عقیده باستان‌شناسان، معبد بودائی‌ها بوده و در کتب تاریخ قدیم ذکری از «حصار»، «دژ»، «قلعه» «قهندژ» کابل، شده و این قلعه به استواری، استحکام «حصین» توصیف شده است.

در زمان حضور سپاه عرب به رهبری «عبدالرحمن بن اشعث» و «رتبیل‌شاه» قلعه بالاحصار دوباره استحکام یافت و در زمان خلفای اموی چندین بار به کابل لشکرکشی شد و به این صورت آسیب‌هایی به بالاحصار و دیوارهای آن وارد شد، اما هر بار شاهان کابل به مرمت‌ و تحکیم استحاکامات قلعه بالاحصار و کوه‌های اطراف «شیر دروازه و آسمایی» می‌پرداختند.

بالاحصار حدود ۲۰۰ سال مقاومت خوبی از خود نشان داد، در طول این ۲ قرن دیوارهای «شیردروازه» و کنگره‌های بالاحصار شکاف برداشتند و دیوارها شکست و ریخت، اما در زمان «یعقوب لیث صفار» دوباره ساخته شد.

در زمان حکم‌روایی «تیمور گورگانی» بالاحصار کابل به زور گرفته شد و «پولادبوقا و آق بوقا» مدافعان این قلعه توسط نظامیان تیمور به اسارت گرفته شدند.

قلعه بالاحصار کابل در طول تاریخ اقامت‌گاه شاهان و شاهزادگان بوده و «پیرمحمد جهانگیر» پسر «تیمور گورگانی» در بالاحصار کابل زندگی کرده است.

در زمان «بابرشاه» بالاحصار کابل مراکز اداری و نظامی وجود داشته و مرکز حکمرانی وی بود، اما در زلزله سال ۹۱۱ هجری که در کابل اتفاق افتاد اکثر بخش‌های آن ویران شد. اما به امر بابرشاه در مدت یک ماه دوباره ساخته شد.

بابر در سال ۹۱۳ هجری قمری در قلعه بالاحصار اعلام پادشاهی کرد و بیش‌ترین فرزندان بابر در قلعه بالاحصار متولد شدند.

در سال ۱۱۵۱ هجری بالاحصار کابل بدست گماشتگان «نادر قلی» افتاد و پس از نادر افشار، «احمدشاه درانی» در سال  ۱۱۶۰ هجری در قندهار به پادشاهی رسید و «تیمورشاه» پسر احمدشاه درانی در سال ۱۱۸۶ پایتخت را از قندهار به کابل انتقال داد.

از زمان زمام‌داری تیمور درانی تا حضور پررنگ انگلیسی‌ها در افغانستان، قلعه بالاحصار مرکز زمامداری و حکم‌رانی سلسله «ابدالی‌ها» بود، اما زمانی که «کیوناری» انگلیس برای گرفتن انتقام «مکناتن» وارد کابل شد، این قلعه را با استفاده از پیشرفته‌ترین سلاح‌های موجود تخریب کرد.

با این وجود، در زمان پادشاهی «محمد نادرخان» قلعه بالاحصار بار دیگر بازسازی و مدرسه نظامی در آن ایجاد شد، اما در سال ۱۳۷۰ که یک بخش نظامی بنام «گارد» در آنجا بود، بالاحصار شب هنگام در آتش سوخت و تا امروز ویران باقی مانده است.

اینک با این‌که بیش از ۱۳ سال از زمامداری دولت جدید افغانستان می‌گذرد، اما توجه کافی به نگهداری این قلعه به عنوان با ارزش‌ترین مکان تاریخی نشده است.

/انتهای پیام/