یکی از مناطق تاریخی و دیدنی شهر کابل، منطقه‌ی مرادخانی است. وقتی در کوچه‌های این ساحه قدم می‌زنید، با خانه‌های گلی، کوچه‌های تنگ و زیبا، دکان‌های زرگری و حکاکی، بازارچه‌ی‌پرشور، کله‌پزی و رستورانت‌های قدیمی آن روبه‌رو می‌شوید. برای لحظه‌ا‌‌ی کابل، شهر «بیر و بار» را فراموش می‌کنید.

تیمورشاه، یکی از شاهان افغانستان، در سال ۱۷۷۵ میلادی پایتخت را از قندهار به کابل انتقال داد. چند سال پس از انتقال پایتخت منطقه‌ی مرادخانی شکل‌گرفت. عبدالوحید خلیلی، رئیس انستیتوت فیروز کوه درباره ساحه‌ی مرادخانی، گفت: «بعد از این‌که تیمورشاه، در قرن ۱۸ پایتخت را به کابل آورد، برای کسی به ‌نام مرادخان که به ‌نحوی سمت وزارت شهرسازی را داشت، در همین منطقه زمین داد تا اقامت کند. مرادخان قزلباش بود و در اوایل در ساحه مرادخانی قزلباشان زنده‌گی می‌کردند، کم کم دیگر اقوام و به‌ خصوص ملیت هزاره به ‌خاطر تکیه‌خانه‌ی ابوالفضل، این‌جا ساکن شدند».

ساحه‌ی مرادخانی که نزدیک ارگ ریاست جمهوری قرار دارد، به ‌حیث میراث‌های فرهنگی افغانستان شناخته می‌شود. حتا خانه‌هایی که مردم عادی در آن زند‌گی می‌کنند، از جمله آثار تاریخی به حساب می‌آید.

به گفته‌ی آقای خلیلی، در زمان حکومت حامد کرزی، ۱۰ خانه‌ی این منطقه در یک مرحله ثبت میراث‌های آثار تاریخی کابل شد. نه سال قبل حامد کرزی، رییس جمهور پیشین افغانستان فرمانی را صادر کرد که در آن آمده بود: ساحه مرادخانی به عنوان تاریخ و میراث فرهنگی افغانستان حفظ شود.

در ساحه‌ی مرادخانی، در کنار کهن و تاریخی بودن خانه‌ها، دو مسجد، یک تکیه‌خانه، یک حمام قدیمی، پلی به ‌نام «پل یک پیسه‌گی»، یک بازارچه و رستورانتی قدیمی نیز وجود دارد. در بازار مرادخانی بیشتر دکان‌های زرگری به ‌چشم می‌خورد.

ساحه‌ی مرادخانی، در زمان جنگ‌ها به شدت آسیب دیده بود و نهادی به ‌نام «فیروز کوه» از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ به بازسازی این ساحه پرداخت. نهاد فیروز کوه، چندین خانه را که در حال از بین رفتن بود، بازسازی کرد. حالا یک کلینیک، مکتب، انستیتوت و یک شورای مردمی توسط فیروز کوه در این ساحه ایجاد شده است. به گفته‌ی آقای عبدالوحید خلیلی، رئیس انستیتوت فیروز کوه، این انستیتوت در بخش‌های (خطاطی ، میناتوری، نجاری، زرگری، حکاکی و سرامیک) فعالیت داشته و در حال حاضر ۱۰۰ شاگرد در آن مشغول فراگیری هنر اند.

به طور کلی، دو سبک معماری در خانه‌های مراد‌خانی به کار رفته است: معماری کابلی و معماری غربی (انگلیسی)، اما عبدالوحید خلیلی با بیان این که معماری بیشتر خانه‌های این ساحه به سبک کابلی است، گفت: «نمای ساختمان‌ها هویت معماری کابلی را دارد، یکی از مشخصات هنر معماری کابلی این است که اتاق‌ها را در دیوار حویلی می‌سازند، یعنی اتاق‌ها مشرف به داخلی حویلی بوده، ارسی‌های بیرونی ندارد. این کار به‌ خاطر مسایل نظامی و جنگی بوده است، چون آن زمان احتمال آن بود که آتش انداخته شود و حملات صورت بگیرد».

پل یک پیسه‌گی در ساحه مرادخانی روبه‌روی زیارت ابوالفضل روی رودخانه کابل ساخته شده است. این پل یکی از پل‌های قدیمی شهر کابل است و وجه‌تسیمه آن این است که در گذشته هرگاه شخصی از پل عبور می‌کرد، «یک پیسه» حق‌العبور پرداخت می‌کرده است. پل یک پیسه‌گی در گذشته از تخته چوب و سیم (کیبل) ساخته شده بود، حالا این پل شکل اولیه خود را ندارد و از سمنت بازسازی شده است. روزانه صدها نفر از پل یک پیسه‌گی عبور و مرور می‌کنند و از چند سال به این‌سو روی این پل دست‌فروشان کالاهای زمستانی و تابستانی می‌فروشند.

/انتهای پیام/